UV-licht en vitamine D
De ontdekking van vitamine D hangt samen met de zoektocht naar een geneesmiddel tegen rachitis (Engelse ziekte). Vanaf 1800 kregen steeds meer mensen in de gematigde streken van Noord-Europa en Noord-Amerika last van deze aandoening, waarbij de te zwakke botten van de benen krom gingen staan. Wetenschappers legden op een gegeven moment een verband met de opkomst van de industriële revolutie. Een groot deel van de bevolking was namelijk in fabrieken gaan werken en kwam hierdoor veel te weinig buiten. Omstreeks 1920 werd definitief aangetoond dat rachitis kon worden voorkómen door meer blootstelling aan het UV-licht van de zon.
vitamine d3
Tekortkoming in voeding en vitamine D
In diezelfde periode legde een Britse arts voor het eerst het verband tussen rachitis en een tekortkoming in de voeding. Rachitis bleek ook te kunnen worden voorkomen door het gebruik van melk, boter en levertraan. De arts hield vitamine A hiervoor verantwoordelijk, maar zag hierbij de belangrijke werking van vitamine D over het hoofd.
Nederlandse overheid en vitamine D
Om rachitis afdoende te kunnen bestrijden bleek een inname van minimaal 400 IE (Internationale Eenheden) vitamine D per dag nodig. Daarom heeft de Nederlandse overheid na de 2e Wereldoorlog een aantal maatregelen genomen om de vitamine D-status onder de bevolking te verbeteren. Er werden vakantiekolonies opgericht om zwakke en ondervoede kinderen met gezonde voeding en veel zon weer aan te sterken.
Margarinebesluit 1961
Het z.g. ‘Margarinebesluit’ van 1961 regelde bij wet dat vitamine D voortaan moet worden toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Deze bijdrage aan de vitamine D-spiegel is echter marginaal. De gemiddelde inname via de voeding wordt geschat op slechts 3-4 µg (microgram), ofwel 120-160 IE per dag. De verplichting vitamine D toe te voegen aan margarine en halvarine geldt niet meer, maar de producenten blijven dit aan hun producten toevoegen. Roos Nuboer, een kinderarts in Amersfoort, pleit ervoor dat Nederland in navolging van Finland ook vitamine D toevoegt aan melk en olie.
2/3 wereldbevolking heeft vitamine D-tekort
Wetenschappers van de Internationale Osteoporose Foundation melden dat het merendeel van de bevolking in Azië, Europa, Latijns Amerika, het Midden Oosten, Afrika en Noord-Amerika een vitamine D-tekort heeft. Samen met calcium is vitamine D onmisbaar voor een goede botopbouw en het voorkomen van osteoporose.
Grote gevolgen volksgezondheid
Een studie in het ‘Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism’ (maart 2010) meldt dat bijna 2/3 van de wereldbevolking lijdt aan een ernstig vitamine D-tekort. Dit heeft grote gevolgen voor de volksgezondheid, want vitamine D:
• speelt een belangrijke rol in diverse orgaansystemen;
• bevordert de absorptie van calcium en fosfaat uit het voedsel in de darmen;
• reguleert de niveaus van calcium en fosfaat in het bloed;
• stimuleert de heropname in de nieren;
• vermindert de mobilisatie van calcium uit het bot;
• beïnvloedt het immuunsysteem van ons lichaam.
Farmaceutische industrie
Het heeft er alle schijn van dat de farmaceutische industrie de aandacht probeert af te leiden van vitamine D. Het is nu eenmaal aantrekkelijker moderne ziekten te bestrijden met medicijnen waaraan veel te verdienen is, dan ziekten te voorkomen met goede voedingsstoffen, aangevuld met bijvoorbeeld een vitamine D-supplement.
Vitamine D-tekort vaak laat vastgesteld
Ouderen, binnenzitters en mensen die anti-eleptica, statines of corticosteroïden slikken, hebben bijna allemaal bloedwaarden die lager liggen dan 30 ng/mL (75 nmol/L). Helaas wordt een vitamine D-tekort vaak te laat vastgesteld, want specifieke klachten openbaren zich meestal pas op langere termijn.
Gezondheidsclaims
Vitamine D is met duizenden academische publicaties het meest vruchtbare onderzoeksterrein binnen de geneeskunde. De studies geven aan dat er een relatie bestaat tussen vitamine D-tekort en kanker, hart- en vaatziekten, MS en vele andere aandoeningen. Zo is er een causale relatie aangetoond tussen de botstatus en de spierfunctie van ons lichaam. En recent heeft de Europese voedingsautoriteit ‘European Food Safety Authority’ gezondheidsclaims goedgekeurd voor vitamine D als bijdragend aan gezonde botten en tanden, aan normale celdeling, aan normale spierfunctie en aan het normaal functioneren van het immuunsysteem. Regelmatig wordt het vitamine D-beleid daarom bijgesteld en de streefwaarde in het bloed verder verhoogd.
Kinderartsen slaan alarm
Volgens een groep kinderartsen in Amerika is het vitamine D-tekort onder kinderen een serieus probleem. Er is geen enkele reden te denken dat Nederland er beter voorstaat. Het optimaliseren van de vitamine D-status bij zowel kinderen als volwassenen zal op termijn een positief effect hebben op de volksgezondheid. Vitamine D vervult een multifunctionele functie in alle fasen van ons leven en is daarom van groot belang voor onze gezondheid.
About Roy Lenders